Votre navigateur n'accepte pas le Javascript.La navigation sur ce site risque de ne pas fonctionner correctement.

383. La théorie des déterminants d’ordre 1 à 4 (partie 2/3)

Ce document est le prolongement du contenu rédigé dans l'article 382, il en reprend les mêmes notations.

Les déterminants d’ordre 3

Quel que soit $(a_{11}, a_{12}, a_{13}, a_{21}, a_{22}, a_{23}, a_{31}, a_{32}, a_{33})\in\A^9$ vous définissez un déterminant d’ordre $3$ par le développement de la première ligne avec les déterminants d’ordre $2$ ce qui fournit :

\begin{vmatrix}
a_{11} & a_{12} & a_{13}\\
a_{21} & a_{22} & a_{23}\\
a_{31} & a_{32} & a_{33}\\
\end{vmatrix} = 
a_{11} 
\begin{vmatrix}
 a_{22} & a_{23}\\
 a_{32} & a_{33}\\
\end{vmatrix} 
-a_{12}
\begin{vmatrix}
 a_{21} & a_{23}\\
 a_{31} & a_{33}\\
\end{vmatrix} 
+a_{13}
\begin{vmatrix}
 a_{21} & a_{22}\\
 a_{31} & a_{32}\\
\end{vmatrix}.

Montrez que vous avez défini une forme $3$-linéaire sur les lignes

Pour la première ligne

Soit $(a_{11}, a_{12}, a_{13}, a_{21}, a_{22}, a_{23}, a_{31}, a_{32}, a_{33})\in\A^9$ et soit $(b_{11}, b_{12}, b_{13}, \lambda)\in\A^4.$

Vous développez le déterminant ci-dessous par rapport à sa première ligne et constatez le caractère linéaire.

\begin{align*}
\begin{vmatrix}
a_{11} + \lambda b_{11} & a_{12} + \lambda b_{12} & a_{13} + \lambda b_{13}\\
a_{21} & a_{22} & a_{23}\\
a_{31} & a_{32} & a_{33}\\
\end{vmatrix} 

&= 

(a_{11} + \lambda b_{11}) 
\begin{vmatrix}
 a_{22} & a_{23}\\
 a_{32} & a_{33}\\
\end{vmatrix} 
-(a_{12} + \lambda b_{12})
\begin{vmatrix}
 a_{21} & a_{23}\\
 a_{31} & a_{33}\\
\end{vmatrix} 
+(a_{13} + \lambda b_{13})
\begin{vmatrix}
 a_{21} & a_{22}\\
 a_{31} & a_{32}\\
\end{vmatrix}
\\
&=

a_{11}
\begin{vmatrix}
 a_{22} & a_{23}\\
 a_{32} & a_{33}\\
\end{vmatrix} 
-a_{12} 
\begin{vmatrix}
 a_{21} & a_{23}\\
 a_{31} & a_{33}\\
\end{vmatrix} 
+a_{13} 
\begin{vmatrix}
 a_{21} & a_{22}\\
 a_{31} & a_{32}\\
\end{vmatrix}
\\
&\quad + \lambda \left(

b_{11}
\begin{vmatrix}
 a_{22} & a_{23}\\
 a_{32} & a_{33}\\
\end{vmatrix} 
-b_{12} 
\begin{vmatrix}
 a_{21} & a_{23}\\
 a_{31} & a_{33}\\
\end{vmatrix} 
+b_{13} 
\begin{vmatrix}
 a_{21} & a_{22}\\
 a_{31} & a_{32}\\
\end{vmatrix}

\right)

\\

&=
\begin{vmatrix}
a_{11}  & a_{12}  & a_{13} \\
a_{21} & a_{22} & a_{23}\\
a_{31} & a_{32} & a_{33}\\
\end{vmatrix} 

+\lambda 
\begin{vmatrix}
b_{11}  & b_{12}  & b_{13} \\
a_{21} & a_{22} & a_{23}\\
a_{31} & a_{32} & a_{33}\\
\end{vmatrix}.
\end{align*}

Pour la deuxième ligne

Soit $(a_{11}, a_{12}, a_{13}, a_{21}, a_{22}, a_{23}, a_{31}, a_{32}, a_{33})\in\A^9$ et soit $(b_{21}, b_{22}, b_{23}, \lambda)\in\A^4.$

Cette fois-ci, le développement du déterminant d’ordre $3$ par rapport à sa première ligne ne permet pas immédiatement de constater le caractère linéaire. Ce dernier provient du fait que tous les déterminants d’ordre $2$ apparaissant dans le calcul sont des formes $2$-linéaires, comme le montre le calcul suivant :

\begin{align*}
\begin{vmatrix}
a_{11}  & a_{12}  & a_{13} \\
a_{21}+ \lambda b_{21} & a_{22} + \lambda b_{22} & a_{23} + \lambda b_{23} \\
a_{31} & a_{32} & a_{33}\\
\end{vmatrix} 

&=

a_{11} 
\begin{vmatrix}
 a_{22} + \lambda b_{22} & a_{23} + \lambda b_{23}\\
 a_{32} & a_{33}\\
\end{vmatrix} 
-a_{12}
\begin{vmatrix}
 a_{21} + \lambda b_{21} & a_{23} + \lambda b_{23}\\
 a_{31} & a_{33}\\
\end{vmatrix}
\\ 
&\quad
+a_{13} 
\begin{vmatrix}
 a_{21} + \lambda b_{21} & a_{22} + \lambda b_{22}\\
 a_{31} & a_{32}\\
\end{vmatrix}

\\
&=
a_{11} \left(
\begin{vmatrix}
 a_{22} & a_{23} \\
 a_{32} & a_{33}\\
\end{vmatrix} 
+\lambda
\begin{vmatrix}
  b_{22} & b_{23}\\
 a_{32} & a_{33}\\
\end{vmatrix} 
\right)

-a_{12}
\left(
\begin{vmatrix}
 a_{21}  & a_{23} \\
 a_{31} & a_{33}\\
\end{vmatrix}
+\lambda
\begin{vmatrix}
b_{21} &  b_{23}\\
 a_{31} & a_{33}\\
\end{vmatrix}
\right)
\\
&\quad 
+a_{13}
\left(
\begin{vmatrix}
 a_{21}  & a_{22} \\
 a_{31} & a_{32}\\
\end{vmatrix}
+\lambda
\begin{vmatrix}
 b_{21}  & b_{22} \\
 a_{31} & a_{32}\\
\end{vmatrix}
\right)

\\
&=

a_{11} 
\begin{vmatrix}
 a_{22} & a_{23}\\
 a_{32} & a_{33}\\
\end{vmatrix} 
-a_{12}
\begin{vmatrix}
 a_{21} & a_{23}\\
 a_{31} & a_{33}\\
\end{vmatrix} 
+a_{13}
\begin{vmatrix}
 a_{21} & a_{22}\\
 a_{31} & a_{32}\\
\end{vmatrix}
\\ 
&\quad
+\lambda
\left(
a_{11} 
\begin{vmatrix}
 b_{22} &b_{23}\\
 a_{32} & a_{33}\\
\end{vmatrix} 
-a_{12}
\begin{vmatrix}
 b_{21} & b_{23}\\
 a_{31} & a_{33}\\
\end{vmatrix} 
+a_{13}
\begin{vmatrix}
 b_{21} & b_{22}\\
 a_{31} & a_{32}\\
\end{vmatrix}
\right)
\\
&=
\begin{vmatrix}
a_{11} & a_{12} & a_{13}\\
a_{21} & a_{22} & a_{23}\\
a_{31} & a_{32} & a_{33}\\
\end{vmatrix}
+\lambda
\begin{vmatrix}
a_{11} & a_{12} & a_{13}\\
b_{21} & b_{22} & b_{23}\\
a_{31} & a_{32} & a_{33}\\
\end{vmatrix}.
\end{align*}

Pour la troisième ligne

La méthode utilisée pour la deuxième ligne s’applique de façon similaire pour la troisième.

Soit $(a_{11}, a_{12}, a_{13}, a_{21}, a_{22}, a_{23}, a_{31}, a_{32}, a_{33})\in\A^9$ et soit $(b_{31}, b_{32}, b_{33}, \lambda)\in\A^4.$

\begin{align*}
\begin{vmatrix}
a_{11}  & a_{12}  & a_{13} \\
a_{21} & a_{22}  & a_{23}  \\
a_{31}+ \lambda b_{31} & a_{32} + \lambda b_{32} & a_{33}+ \lambda b_{33}\\
\end{vmatrix}

&=

a_{11}
\begin{vmatrix}
 a_{22}  & a_{23} \\
 a_{32} + \lambda b_{32} & a_{33}+ \lambda b_{33} \\
\end{vmatrix} 
-a_{12}
\begin{vmatrix}
 a_{21}  & a_{23} \\
 a_{31} + \lambda b_{31} & a_{33}+ \lambda b_{33} \\
\end{vmatrix} 
\\ 
&\quad
+ a_{13}
\begin{vmatrix}
 a_{21}  & a_{22} \\
 a_{31} + \lambda b_{31} & a_{32}+ \lambda b_{32} \\
\end{vmatrix} 
\\

&=
a_{11}
\left(
\begin{vmatrix}
 a_{22}  & a_{23} \\
 a_{32}  & a_{33}\\
\end{vmatrix} 
+\lambda
\begin{vmatrix}
 a_{22}  & a_{23} \\
 b_{32} & b_{33} \\
\end{vmatrix} 
\right)
-a_{12}
\left(
\begin{vmatrix}
 a_{21}  & a_{23} \\
 a_{31}  & a_{33} \\
\end{vmatrix} 
+\lambda
\begin{vmatrix}
 a_{21}  & a_{23} \\
b_{31} &  b_{33} \\
\end{vmatrix} 
\right)
\\
&\quad 
+a_{13}
\left(
\begin{vmatrix}
 a_{21}  & a_{22} \\
 a_{31}  & a_{32} \\
\end{vmatrix} 
+\lambda
\begin{vmatrix}
 a_{21}  & a_{22} \\
 b_{31} &  b_{32} \\
\end{vmatrix} 
\right)
\\
&=
a_{11}
\begin{vmatrix}
 a_{22} & a_{23}\\
 a_{32} & a_{33}\\
\end{vmatrix} 
-a_{12} 
\begin{vmatrix}
 a_{21} & a_{23}\\
 a_{31} & a_{33}\\
\end{vmatrix} 
+a_{13} 
\begin{vmatrix}
 a_{21} & a_{22}\\
 a_{31} & a_{32}\\
\end{vmatrix}
\\
&\quad +\lambda
\left(
a_{11}
\begin{vmatrix}
 a_{22} & a_{23}\\
 b_{32} & b_{33}\\
\end{vmatrix} 
-a_{12} 
\begin{vmatrix}
 a_{21} & a_{23}\\
 b_{31} & b_{33}\\
\end{vmatrix} 
+a_{13} 
\begin{vmatrix}
 a_{21} & a_{22}\\
 b_{31} & b_{32}\\
\end{vmatrix}
\right)
\\
&=
\begin{vmatrix}
a_{11} & a_{12} & a_{13}\\
a_{21} & a_{22} & a_{23}\\
a_{31} & a_{32} & a_{33}\\
\end{vmatrix}
+\lambda
\begin{vmatrix}
a_{11} & a_{12} & a_{13}\\
a_{21} & a_{22} & a_{23}\\
b_{31} & b_{32} & b_{33}\\
\end{vmatrix}.
\end{align*}

Démontrez que le déterminant d’ordre $3$ se développe par rapport à sa deuxième ligne

Par définition, le déterminant d’ordre $3$ se développe déjà par rapport à sa première ligne. Vous allez démontrer que cela reste vrai pour les autres lignes, mais des résultats préliminaires sont requis.

Les cas particuliers pour la deuxième ligne

Soit $(a_{11}, a_{12}, a_{13}, a_{31}, a_{32}, a_{33})\in\A^6.$ Par définition du déterminant d’ordre $3$ vous avez :

\begin{align*}
\begin{vmatrix}
a_{11} & a_{12} & a_{13}\\
1 & 0 & 0\\
a_{31} & a_{32} & a_{33}\\
\end{vmatrix}
&= 
a_{11}
\begin{vmatrix}
 0  & 0 \\
 a_{32} & a_{33} \\
\end{vmatrix} 
-a_{12}
\begin{vmatrix}
 1  & 0 \\
 a_{31} & a_{33} \\
\end{vmatrix} 
+a_{13}
\begin{vmatrix}
 1  & 0 \\
 a_{31} & a_{32} \\
\end{vmatrix} 
\\
&=
a_{11}(0\times a_{33} - 0\times a_{32})-a_{12}(1\times a_{33} - 0\times a_{31})+a_{13}(1\times a_{32}-0\times a_{31})\\
&= a_{11}\times 0-a_{12}a_{33}+a_{13}a_{32}\\
&= - (a_{12}a_{33}- a_{13}a_{32}) \\
&= 
- \begin{vmatrix}
 a_{12} & a_{13} \\
 a_{32} & a_{33} \\
\end{vmatrix}.
\end{align*}

De même :

\begin{align*}
\begin{vmatrix}
a_{11} & a_{12} & a_{13}\\
0 & 1 & 0\\
a_{31} & a_{32} & a_{33}\\
\end{vmatrix}
&= 
a_{11}
\begin{vmatrix}
 1  & 0 \\
 a_{32} & a_{33} \\
\end{vmatrix} 
-a_{12}
\begin{vmatrix}
 0  & 0 \\
 a_{31} & a_{33} \\
\end{vmatrix} 
+a_{13}
\begin{vmatrix}
 0  & 1 \\
 a_{31} & a_{32} \\
\end{vmatrix} 
\\
&= a_{11}a_{33}-a_{12}\times 0+a_{13}\times (-a_{31})\\
&= a_{11}a_{33} - a_{13}a_{31}\\
&= 
 \begin{vmatrix}
 a_{11} & a_{13} \\
 a_{31} & a_{33} \\
\end{vmatrix}.
\end{align*}
\begin{align*}
\begin{vmatrix}
a_{11} & a_{12} & a_{13}\\
0 & 0 & 1\\
a_{31} & a_{32} & a_{33}\\
\end{vmatrix}
&= 
a_{11}
\begin{vmatrix}
 0  & 1 \\
 a_{32} & a_{33} \\
\end{vmatrix} 
-a_{12}
\begin{vmatrix}
 0  & 1 \\
 a_{31} & a_{33} \\
\end{vmatrix} 
+a_{13}
\begin{vmatrix}
 0  & 0 \\
 a_{31} & a_{32} \\
\end{vmatrix} 
\\
&= a_{11}\times (-a_{32}) -a_{12}\times (-a_{31})+a_{13}\times 0\\
&= a_{12}a_{31} - a_{11}a_{32}\\
&= - (a_{11}a_{32} - a_{12}a_{31})   \\
&= 
- \begin{vmatrix}
 a_{11} & a_{12} \\
 a_{31} & a_{32} \\
\end{vmatrix}.
\end{align*}

Et la linéarité par rapport à la deuxième ligne

$(a_{11}, a_{12}, a_{13}, a_{21}, a_{22}, a_{23}, a_{31}, a_{32}, a_{33})\in\A^9.$

Vous utilisez la linéarité du déterminant par rapport à sa deuxième ligne :

\begin{align*}
\begin{vmatrix}
a_{11} & a_{12} & a_{13}\\
a_{21} & a_{22} & a_{23}\\
a_{31} & a_{32} & a_{33}\\
\end{vmatrix} 
&= 
\begin{vmatrix}
a_{11} & a_{12} & a_{13}\\
a_{21} & 0 & 0\\
a_{31} & a_{32} & a_{33}\\
\end{vmatrix} +
\begin{vmatrix}
a_{11} & a_{12} & a_{13}\\
0 & a_{22} & 0\\
a_{31} & a_{32} & a_{33}\\
\end{vmatrix} 
+
\begin{vmatrix}
a_{11} & a_{12} & a_{13}\\
0 & 0 & a_{23}\\
a_{31} & a_{32} & a_{33}\\
\end{vmatrix} 
\\
&=
a_{21}\begin{vmatrix}
a_{11} & a_{12} & a_{13}\\
1 & 0 & 0\\
a_{31} & a_{32} & a_{33}\\
\end{vmatrix} +
a_{22}
\begin{vmatrix}
a_{11} & a_{12} & a_{13}\\
0 & 1 & 0\\
a_{31} & a_{32} & a_{33}\\
\end{vmatrix} 
+
a_{23}
\begin{vmatrix}
a_{11} & a_{12} & a_{13}\\
0 & 0 & 1\\
a_{31} & a_{32} & a_{33}\\
\end{vmatrix} 
\\
&=
a_{21} \times \left(- \begin{vmatrix}
 a_{12} & a_{13} \\
 a_{32} & a_{33} \\
\end{vmatrix}\right)
+a_{22}
 \begin{vmatrix}
 a_{11} & a_{13} \\
 a_{31} & a_{33} \\
\end{vmatrix}
+
a_{23}
\times \left(
- \begin{vmatrix}
 a_{11} & a_{12} \\
 a_{31} & a_{32} \\
\end{vmatrix}
\right)
\\
&=-a_{21} \begin{vmatrix}
 a_{12} & a_{13} \\
 a_{32} & a_{33} \\
\end{vmatrix}
+a_{22}
 \begin{vmatrix}
 a_{11} & a_{13} \\
 a_{31} & a_{33} \\
\end{vmatrix}
-a_{23}
\begin{vmatrix}
 a_{11} & a_{12} \\
 a_{31} & a_{32} \\
\end{vmatrix}.
\end{align*}

Démontrez que le déterminant d’ordre $3$ se développe par rapport à sa troisième ligne

Les cas particuliers pour la troisième ligne

Soit $(a_{11}, a_{12}, a_{13}, a_{21}, a_{22}, a_{23})\in\A^6.$ Par définition du déterminant d’ordre $3$ vous avez :

\begin{align*}
\begin{vmatrix}
a_{11} & a_{12} & a_{13}\\
a_{21} & a_{22} & a_{23}\\
1 & 0 & 0\\
\end{vmatrix}
&= 
a_{11}
\begin{vmatrix}
a_{22} & a_{23} \\
 0  & 0 \\
\end{vmatrix} 
-a_{12}
\begin{vmatrix}
 a_{21} & a_{23} \\
 1  & 0 \\
\end{vmatrix} 
+a_{13}
\begin{vmatrix}
 a_{21} & a_{22} \\
 1  & 0 \\
\end{vmatrix} 
\\
&=
a_{11}\times 0 -a_{12}(- a_{23})+a_{13}(- a_{22})\\
&=  a_{12}a_{23}-a_{13}a_{22}\\
&= 
 \begin{vmatrix}
 a_{12} & a_{13} \\
 a_{22} & a_{23} \\
\end{vmatrix}.
\end{align*}
\begin{align*}
\begin{vmatrix}
a_{11} & a_{12} & a_{13}\\
a_{21} & a_{22} & a_{23}\\
0 & 1 & 0\\
\end{vmatrix}
&= 
a_{11}
\begin{vmatrix}
a_{22} & a_{23} \\
 1  & 0 \\
\end{vmatrix} 
-a_{12}
\begin{vmatrix}
 a_{21} & a_{23} \\
 0  & 0 \\
\end{vmatrix} 
+a_{13}
\begin{vmatrix}
 a_{21} & a_{22} \\
 0  & 1 \\
\end{vmatrix} 
\\
&= a_{11}(-a_{23})-a_{12}\times 0 + a_{13}a_{21}\\
&= a_{13}a_{21}-a_{11}a_{23} \\
&= -(a_{11}a_{23}-a_{13}a_{21})\\
&= - \begin{vmatrix}
 a_{11} & a_{13} \\
 a_{21} & a_{23} \\
\end{vmatrix}.
\end{align*}
\begin{align*}
\begin{vmatrix}
a_{11} & a_{12} & a_{13}\\
a_{21} & a_{22} & a_{23}\\
0 & 0 & 1\\
\end{vmatrix}
&= 
a_{11}
\begin{vmatrix}
a_{22} & a_{23} \\
 0  & 1 \\
\end{vmatrix} 
-a_{12}
\begin{vmatrix}
 a_{21} & a_{23} \\
 0  & 1 \\
\end{vmatrix} 
+a_{13}
\begin{vmatrix}
a_{21} & a_{22} \\
 0  & 0 \\
\end{vmatrix} 
\\
&= a_{11}a_{22} -a_{12}a_{21}+a_{13}\times 0\\
&= a_{11}a_{22} - a_{12}a_{21}\\
&= 
 \begin{vmatrix}
 a_{11} & a_{12} \\
 a_{21} & a_{22} \\
\end{vmatrix}.
\end{align*}

Et la linéarité par rapport à la troisième ligne

$(a_{11}, a_{12}, a_{13}, a_{21}, a_{22}, a_{23}, a_{31}, a_{32}, a_{33})\in\A^9.$

Vous utilisez la linéarité du déterminant par rapport à sa troisième ligne :

\begin{align*}
\begin{vmatrix}
a_{11} & a_{12} & a_{13}\\
a_{21} & a_{22} & a_{23}\\
a_{31} & a_{32} & a_{33}\\
\end{vmatrix} 
&= 
\begin{vmatrix}
a_{11} & a_{12} & a_{13}\\
a_{21} & a_{22} & a_{23}\\
a_{31} & 0 & 0\\
\end{vmatrix} +
\begin{vmatrix}
a_{11} & a_{12} & a_{13}\\
a_{21} & a_{22} & a_{23}\\
0 & a_{32} & 0\\
\end{vmatrix} 
+
\begin{vmatrix}
a_{11} & a_{12} & a_{13}\\
a_{21} & a_{22} & a_{23}\\
0 & 0 & a_{33}\\
\end{vmatrix} 
\\
&=
a_{31}\begin{vmatrix}
a_{11} & a_{12} & a_{13}\\
a_{21} & a_{22} & a_{23}\\
1 & 0 & 0\\
\end{vmatrix} +
a_{32}
\begin{vmatrix}
a_{11} & a_{12} & a_{13}\\
a_{21} & a_{22} & a_{23}\\
0 & 1 & 0\\
\end{vmatrix} 
+
a_{33}
\begin{vmatrix}
a_{11} & a_{12} & a_{13}\\
a_{21} & a_{22} & a_{23}\\
0 & 0 & 1\\
\end{vmatrix} 
\\
&=a_{31} \begin{vmatrix}
 a_{12} & a_{13} \\
 a_{22} & a_{23} \\
\end{vmatrix}
-a_{32}
 \begin{vmatrix}
 a_{11} & a_{13} \\
 a_{21} & a_{23} \\
\end{vmatrix}
+a_{33}
\begin{vmatrix}
 a_{11} & a_{12} \\
 a_{21} & a_{22} \\
\end{vmatrix}.
\end{align*}

Démontrez que le déterminant d’ordre $3$ est alterné sur les lignes

Cas où les lignes $2$ et $3$ sont identiques

Soit $(a_{11}, a_{12}, a_{13}, a_{21}, a_{22}, a_{23})\in\A^6.$

Le développement par rapport à la première ligne et le caractère alterné des déterminants d’ordre $2$ permet de conclure.

En effet :

\begin{align*}
\begin{vmatrix}
a_{11} & a_{12} & a_{13}\\
a_{21} & a_{22} & a_{23}\\
a_{21} & a_{22} & a_{23}\\
\end{vmatrix}
&=
a_{11}
\begin{vmatrix}
 a_{22} & a_{23}\\
 a_{22} & a_{23}\\
\end{vmatrix} 
-a_{12} 
\begin{vmatrix}
 a_{21} & a_{23}\\
 a_{21} & a_{23}\\
\end{vmatrix} 
+a_{13} 
\begin{vmatrix}
 a_{21} & a_{22}\\
 a_{21} & a_{22}\\
\end{vmatrix}
\\
&= a_{11}\times 0+a_{12}\times 0+a_{13}\times 0\\
&=0.
\end{align*}

Cas où les lignes $1$ et $3$ sont identiques

Dans ce cas, le développement par rapport à la première ligne ne permet plus de conclure en utilisant le même argument, parce que les déterminants d’ordre $2$ obtenus ne possèdent plus 2 lignes identiques.

Il a été démontré ci-dessus que le déterminant le développe par rapport à sa deuxième ligne, ce qui permet alors de conclure.

Soit $(a_{11}, a_{12}, a_{13}, a_{21}, a_{22}, a_{23})\in\A^6.$ Vous avez des déterminants d’ordre $2$ dont les lignes sont toutes identiques :

\begin{align*}
\begin{vmatrix}
a_{11} & a_{12} & a_{13}\\
a_{21} & a_{22} & a_{23}\\
a_{11} & a_{12} & a_{13}\\
\end{vmatrix} 
&=
-a_{21} \begin{vmatrix}
 a_{12} & a_{13} \\
 a_{12} & a_{13} \\
\end{vmatrix}
+a_{22}
 \begin{vmatrix}
 a_{11} & a_{13} \\
 a_{11} & a_{13} \\
\end{vmatrix}
-a_{23}
\begin{vmatrix}
 a_{11} & a_{12} \\
 a_{11} & a_{12} \\
\end{vmatrix}
\\
&=
-a_{21}\times 0 + a_{22}\times 0 - a_{23}\times 0\\
&=0.
\end{align*}

Cas où les lignes $1$ et $2$ sont identiques

Vous développez le déterminant par rapport à sa troisième ligne.

Soit $(a_{11}, a_{12}, a_{13}, a_{31}, a_{32}, a_{33})\in\A^6.$ Vous avez :

\begin{align*}
\begin{vmatrix}
a_{11} & a_{12} & a_{13}\\
a_{11} & a_{12} & a_{13}\\
a_{31} & a_{32} & a_{33}\\
\end{vmatrix} 
&=a_{31} \begin{vmatrix}
 a_{12} & a_{13} \\
 a_{12} & a_{13} \\
\end{vmatrix}
-a_{32}
 \begin{vmatrix}
 a_{11} & a_{13} \\
 a_{11} & a_{13} \\
\end{vmatrix}
+a_{33}
\begin{vmatrix}
 a_{11} & a_{12} \\
 a_{11} & a_{12} \\
\end{vmatrix}
\\
&=a_{31}\times 0 - a_{32}\times 0 + a_{33}\times 0\\
&=0.
\end{align*}

Démontrez que le déterminant d’ordre $3$ vaut $1$ sur l’identité

Le développement du déterminant d’ordre $3$ par rapport à la première ligne fait apparaître le déterminant d’ordre $2$ sur l’identité qui vaut $1.$ Précisément :

\begin{align*}
\begin{vmatrix}
1 & 0 & 0\\
0 & 1 & 0\\
0 & 0 & 1\\
\end{vmatrix} 
&=1 \begin{vmatrix}
 1 & 0 \\
0  & 1 \\
\end{vmatrix}
-0
 \begin{vmatrix}
 0 & 0 \\
 0 & 1 \\
\end{vmatrix}
+0
\begin{vmatrix}
 0 & 1 \\
 0 & 0 \\
\end{vmatrix}
\\
&= \begin{vmatrix}
 1 & 0 \\
0  & 1 \\
\end{vmatrix}
\\
&=1.
\end{align*}

Concluez

Le déterminant d’ordre $3$ est une forme $3$-linéaire alternée sur les lignes, qui vaut $1$ sur l’identité. De plus, il se développe par rapport à n’importe laquelle de ses lignes.

Prolongement

Vous souhaitez savoir comment les déterminants d’ordre $3$ permettent de construire les déterminants d’ordre $4$ ? Allez lire le contenu dans l'article 384.

Partagez maintenant !

Aidez vos amis à découvrir cet article et à mieux comprendre le sujet.

Aidez-moi sur Facebook !

Vous appréciez cet article et souhaitez témoigner du temps que j'y ai passé pour le mettre en œuvre. C'est rapide à faire pour vous et c'est important pour moi, déposez un j'aime sur ma page Facebook. Je vous en remercie par avance.

Lisez d'autres articles !

Parcourez tous les articles qui ont été rédigés. Vous en trouverez sûrement un qui vous plaira !